Śniadanie: pierwsza porcja codziennego zdrowia dla najmłodszych

Nie bez powodu śniadanie uważane jest za najważniejszy posiłek w ciągu dnia, szczególnie dla dzieci. To baza energetyczna, dzięki której mogą one zmierzyć się z codziennymi obowiązkami. Właśnie w żłobku czy przedszkolu dziecko spożywa 2 posiłki główne, w tym śniadanie oraz obiad. Warto wiedzieć, dlaczego rola pierwszego dania w programowaniu zdrowia jest tak duża i w jaki sposób skomponować poranny posiłek, który dostarczy wszystkich niezbędnych dla małego organizmu składników odżywczych.

 
Pierwsze godziny po obudzeniu są najważniejsze
Śniadanie to poranny zastrzyk energii, o którym nie powinni zapominać zarówno dorośli, jak i najmłodsi. Dzieciom daje energię i siłę na początek dnia, a przy tym dostarcza niezbędnych składników odżywczych, które wpływają na ogólny rozwój organizmu. Pierwszy posiłek dnia powinno się spożyć maksymalnie w godzinę po przebudzeniu. Właśnie wtedy układ pokarmowy działa najsprawniej, a żołądek wydziela taką ilość kwasu solnego, aby móc efektywnie trawić pożywienie. Jak wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”, 86% badanych rodziców deklaruje, że ich dziecko przed wyjściem do żłobka czy przedszkola zjada śniadanie*. Powinno ono dostarczyć odpowiedniej ilości energii po nocnej przerwie, dlatego należy uwzględnić w nim pełnowartościowe produkty zbożowe. Spożycie zbilansowanego śniadania, zawierającego m.in. węglowodany złożone, bezpośrednio wpływa również na funkcjonowanie mózgu.

Dlaczego śniadanie jest najważniejszym posiłkiem dziecka w ciągu dnia, tłumaczy Nina Wojtyra, edukator żywieniowy programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”: Każdy, kto jest rodzicem, wie, jak zachowuje się dziecko głodne i zmęczone. Jest rozdrażnione, płaczliwe, nie może się skupić, często wpada w furię. Wiemy, jak my sami zachowujemy się, będąc głodnymi – „Polak głodny, to Polak zły”. Głód o żadnej porze dnia nie jest dobry, ale nie zapominajmy, że noc to okres trwającej najdłużej w ciągu doby głodówki. Do tego rano dziecko nie tylko biegnie do przedszkola, ale jego organizm musi też przywrócić do dziennego trybu pracy wszystkie układy. Dla tych potrzeb fizjologicznych potrzebna jest energia. Jeżeli nie zostanie dostarczona, organizm zacznie spalać już zgromadzone rezerwy. Efektem będą objawy zmęczenia i rozdrażnienia. Dlatego właśnie tak ważne jest zbilansowane śniadanie. Takie, które dostarczy odpowiedniej ilości kalorii, ale także, którego skład jakościowy będzie odpowiedni dla wieku i aktywności malucha. Śniadanie spożywane w spokojnej, przyjaznej atmosferze kształtuje dobre nawyki, które na pewno zaprocentują w późniejszych latach życia.

Co powinno znaleźć się rano na talerzu malucha?
Niemal wszystkie dzieci, bo aż 97%, zjadają w przedszkolu śniadanie (pierwsze lub drugie)*. Skomponowanie śniadania dla dziecka zarówno w domu, jak i w placówce, do której uczęszcza, nie jest bardzo trudne. Dobrym pomysłem są kanapki z pełnoziarnistego pieczywa z masłem (nie margaryną!) i białym twarożkiem lub żółtym serem, który choć tłusty, zawiera najwięcej wapnia, oraz świeżymi warzywami, takimi jak pomidor, ogórek czy rzodkiewka. Doskonałym wyborem są także płatki owsiane na mleku lub z jogurtem naturalnym z dodatkiem sezonowych owoców i orzechów czy kasza jaglana ugotowana na mleku z dodatkiem np. kiwi, gruszki czy truskawek, bogatych w witaminę C – podpowiada Justyna Kłeczek, edukator żywieniowy programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”.

 
Pomocny w przygotowaniu m.in. pierwszego posiłku dla najmłodszych może okazać się Modelowy talerzyk żywieniowy opracowany przez Instytut Matki i Dziecka dla dzieci w wieku 1-3 lata, który obrazuje udział poszczególnych produktów określony w ilościach porcji w jadłospisie dziecka.

 
Oto 5 zasad przygotowywania śniadań według edukatorów żywieniowych programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”:
1. Podstawą śniadania dla dzieci powyżej 1. roku życia powinno być mleko i jego przetwory, np. jogurt, twarożek, kefir czy zupa mleczna. Ważnym składnikiem śniadania są również inne niż mleko produkty białkowe, takie jak jaja, ser czy wędliny wysokiej jakości.
2. Dorośli powinni świadomie komponować śniadania dla najmłodszych, aby dostarczały one składników ze wszystkich grup produktów. Prawidłowo skomponowane śniadanie (oraz każdy posiłek) powinno być atrakcyjne pod względem wyglądu, smaku i zapachu.
3. Dzieci powinny móc wybrać, co chcą zjeść. Warto podać im kromkę chleba i osobno wędlinę, ser oraz warzywa, aby samodzielnie przygotowały taką kanapkę, na jaką mają ochotę. Bardzo ważne jest, aby respektować poczucie głodu i sytości dziecka.
4. Kanapki są najbardziej popularną formą śniadania – ważne, aby pieczywo, ich główny składnik, było pełnoziarniste. Niezbędnym dodatkiem do kanapki z produktem białkowym, tj. serem czy wędliną są warzywa. Warto zwracać uwagę na sezonowość produktów – warzyw czy owoców – korzystanie z takich produktów zapewnia ich najwyższą jakość, a także niższą cenę.

5. Do zaspokajania pragnienia najmłodszych powinna służyć wyłącznie woda.

Przy wspólnym stole
Dużą rolę w budowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych u dzieci odgrywa spożywanie posiłków przy wspólnym stole – zarówno w żłobku czy przedszkolu, jak i w domu. Wspólne jedzenie posiłków jest bardzo ważne ze względu na budowanie i podtrzymywanie relacji rodzinnych i społecznych. Jest to doskonały czas na rozmowę i wymianę emocji. Wspólny posiłek to przede wszystkim spędzanie czasu w gronie najbliższych. Należy pamiętać, że jedzenie w samotności lub przed komputerem wpływa na ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości. Zjawisko to często obserwujemy u najmłodszych. Badania dowodzą, że dzieci jedzące posiłki razem z innymi przedszkolakami chętniej próbują nowych potraw – podkreśla Jowita Bednarczyk, edukator żywieniowy programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”.

Zaledwie 31% rodziców deklaruje, że zna wszystkie zasady układania diety odpowiedniej dla wieku dziecka*. Pracownicy kuchni czy intendenci w żłobkach i przedszkolach, dzięki spotkaniom i warsztatom z edukatorami żywieniowymi programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”, mają dużą wiedzę na temat zasad żywienia zbiorowego i są coraz bardziej świadomi potrzeb najmłodszych. W placówkach należących do programu promowanie zrównoważonej diety, a także kształtowanie u dzieci prawidłowych nawyków żywieniowych mają kluczowe znaczenie. Czy placówka, do której uczęszcza Twoje dziecko należy już do programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”? Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak powinna być komponowana dieta Twojego dziecka zarówno w domu, jak i w żłobku czy przedszkolu, porozmawiaj z edukatorem żywieniowym. Wszystkie informacje dostępne są na stronie www.zdrowojemy.info.

 
*Badanie „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” zrealizowanie przez MillwardBrown w marcu 2015 r. na podstawie analizy 1157 ankiet.